Intellectueel recht en nanotechnologie

 

Inleiding

Een octrooirecht kan op verschillende wijzen tenietgaan. De voor dit artikel meest relevante wijze is door het verstrijken van de geldigheidsduur. Het recht vervalt na 20 jaar vanaf de dag van indiening voor een Europees en een langlopend Nederlands octrooi zoals art. 63 Europees octrooiverdrag (EOV) en art. 36 lid 5 Rijksoctrooiwet (ROW) 1995 aangeven. Een kortlopend Nederlands octrooi duurt 6 jaar, art. 33 lid 5 ROW 1995. Volgens R.W. Holzhauer komt dit verval relatief weinig voor. Dit komt omdat een octrooihouder jaarlijks een hogere taxe betalen om zijn octrooi in stand te houden. Onderzoek heeft aangetoond dat een Nederlands octrooi gemiddeld 7 jaar duurt, omdat de octrooihouder het kennelijk niet meer boeit om het resterende aantal jaren de taxe te betalen. Dit is de meest voorkomende vorm van tenietgaan van het octrooirecht art. 62 ROW.

Het bus… en het ….kruit

Maar, stel dat je iets geniaals hebt uitgevonden wat in verband met de stand der techniek nog helemaal niet toegepast kan worden? Laten we zeggen, je hebt het ventiel voor het wiel uitgevonden, maar er is nog geen wiel althans in praktijk niet maar in theorie wel. Ja, zo van het het …kruit is uitgevonden maar het bus… nog niet, buskruit dus. Tja, misschien is dit een beetje ver gezocht. Toch lazen wij in de wetenschappelijke bijlage van het NRC van 31 april 1999 over een Nederlandse uitvinding die pas over zo'n 20 jaar  toegepast kan worden. Het ventiel is er, maar het wiel nog niet.

Nanotechnologie

Het gaat hier met name om de uitvindingen in nanotechnologie. Deze technologie maakt het mogelijk om op anatomisch precieze schaal materie te manipuleren en ze is in 1981 door de Amerikaan Drexler ontdekt. Je kunt door software-instructies te geven alles met behulp van atomen na laten bouwen. In theorie bestaat het al, een zogenaamde 'assembler' of 'self-replicator'. In de praktijk denkt men pas op z'n vroegst in 2015 over deze technologie te beschikken. Inmiddels heeft het nanovirus zich dus over de hele wereld verspreid en vinden we de wetenschappelijke onderzoeksprogramma's over nanonites terug in onder andere Japan enkele lidstaten van de Europese Unie, enz, enz.

Farmaceutisch octrooi

Middels een Europese verordening (nr. 1768/92) van 18 juni 1992 is het mogelijk de octrooiduur met 5 jaar te verlengen. Dit geldt echter alleen voor farmaceutische octrooien. Weliswaar is de nanotechnologie ook op dit gebied werkzaam, maar dan nog is de termijn te kort. In de Verenigde Staten (VS) heeft men tussen 1981 en nu ook niet stil gezeten wat het octrooirecht betreft. Men heeft zich op de Foresight Conference on Molecular Nanotechnology half november van het afgelopen jaar afgevraagd of de octrooitermijn voor 20 jaar houdbaar is. Elizabeth F. Enayati een advocate die op deze conferentie sprak, heeft aangegeven dat men inmiddels met een wetsvoorstel of een voorstel tot een wetsvoorstel bezig is dat de vervaltermijn van 20 jaar moet aanpassen.

Aanpassing vervaltermijn octrooi

Voorzover onze kennis van de Engelse taal en van het octrooirecht redelijk is, maken wij er het volgende uit op. Nu, wordt de 20-jarige termijn gemeten vanaf de inschrijving van de aanvraag in de registers. Die 20 jaar zou dus gemeten kunnen worden vanaf een eerdere octrooi-aanvraag waarvan het desbetreffende octrooi is afgeleid, maar men wil nu juist dat gemeten wordt vanaf de 'afgeleide' octrooi-aanvraag. Dus als een octrooi in juni 1995 zou zijn geregistreerd en in juli 1996 zou een afgeleide daarvan worden ingediend dan zou onder de huidige wet de registratie vanaf juni 1995 gelden en niet die van juli 1996 waar men naar toe wil. In de tussentijd wordt overigens niet overgegaan tot publicatie dat zou bij het voorstel pas na juli 1996 geschieden. De termijn voor publicatie betreft dan 18 maanden.

Amerikaans alternatief: recht van voorgebruik

Een ander Amerikaans voorstel gaat over het toekennen van specifieke rechten aan de gebruikers van het 'eerdere' octrooi wat naar wij menen te vergelijken is met het recht van voorgebruik in ons art. 55 ROW 1995. De Amerikanen kennen dit niet in tegenstelling tot ons en andere landen. Het heeft tot doel kleinere bedrijfjes, individuele investeerders en nog in ontwikkeling zijnde technologieën meer mogelijkheden met betrekking tot hun bezigheden te bieden.

Merkrecht

Andere mogelijkheden om nanotechnologische uitvindingen te beschermen zijn bijvoorbeeld het feit dat je kleur als merk kunt beschermen. Dit kan bijdragen aan de ontwikkelingen in de nanotechnologische industrie. Je zou bepaalde aspecten van nanomachines kunnen beschermen via merkrecht, maar ook verpakkingen, marketing en misschien wel bescherming van de niet-functionele vorm van dingen zoals moleculaire machines.

Ontwikkelingen rechtsinformatica

Aangezien de nano-assemblers op software gaan draaien dragen de rechtsontwikkelingen op het gebied van software (auteursrechten en octrooi) en dragers daarvan ook in belangrijke mate bij aan het wettelijke beschermingsniveau van nanotechnologische uitvindingen. Daarbij moet dan vooral gelet worden op Amerikaanse rechtspraak. de reden daarvoor is eenvoudig: De Amerikanen lopen op het gebied van informatica en rechtsinformatica nu eenmaal voor. Men denke bijvoorbeeld aan de uitspraak van het Supreme Court 8 jan. 1996, de Lotus v. Borland International, waarin het spread- sheetprogramma Lotus 1-2-3 auteursrechtelijke bescherming toegekend werd. Maar ook het ooit in Nederland gewezen Electriciteitsarrest (energie is zaak) en recenter is octrooi toegekend voor een computergestuurde werkwijze. Al dit soort zaken dragen bij aan de verdere ontwikkeling van nanotechnologie.

Toekomst

Dat dit geen 'toekomstmuziek' is mag blijken uit het feit dat de organisatie van de denktank van het STT Netherlands Study Centre for Technology Trends een sturend comité bevat waarin onder andere volgende personen voorkomen:

L.G.J. Fokkink (Philips Research, Eindhoven),

J. Haverkamp (Unilever Research, Vlaardingen) 

N.F. van Hulst (Universiteit Twente),

J.J.M. Lennartz (Akzo Nobel Chemicals, Amersfoort),

J. Schoonman (Universiteit Delft)

M.C. Westermann (Roccade Informatics / STT, The Hague)  en verder zitten in de diverse teams enkele Amerikanen, Japanners, Duitsers en Belgen van zowel universiteiten als het bedrijfsleven.

Conclusie

In het Amerikaanse recht  kan men door steeds nieuwe technische gegevens aan het octrooi toe te voegen de termijn eindeloos verlengen. Wellicht kan daar in Nederland en op Europees en internationaal niveau ook aan gedacht worden, anders moet er een nieuwe of uitzonderingsregel gemaakt worden. Dan denken wij aan eenzelfde soort regel of richtlijn als bij farmacuetische octrooien, maar dan moet wel een langere verlenging dan 5 jaar mogelijk zijn. Of men zou kunnen opnemen dat de verlenging van de 'houdbaarheidsdatum' van het octrooi tot de eerste nanomachine in praktijk werkelijkheid is.

NB: Leest u a.u.b. de disclaimer, klik hier.

© Alle rechten voorbehouden aan rechtsbronnen.nl