INCLUSIEVE SAMENLEVING: risicogroepen ziekte
Armoede(stress) en bloedgroep type vergroot risico op bepaalde ziektes en verloop ervan
Laatste update 1 juni 2025
- Kwetsbare mensen groter risico op ziekte of infectie
- Stress, tegenslagen en de gevolgen ervan, verslechteren cognitieve functies
- Combinatie van stress en ziekte verminderd cognitieve prestaties
- Armoede(stress), wantrouwen naar zwakkere, e.d., triggert ziekte, zorg hapert
- Gezonde mensen met bepaald bloedgroep type verhoogd risico op bepaalde ziekten en infecties?
- Conclusie
Kwetsbare mensen groter risico op ziekte of infectie
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat arme, oude en al verzwakte mensen een groter risico hebben om een ziekte of infectie op te lopen, mede door slechte voeding, uitgestelde behandeling, etc.
Mensen die b.v. werkeloos zijn, ‘flexwerker’ zijn en/of rond of onder het minimumloon verdienen, blijken een groter risico te hebben op bepaalde ziekten en infecties. Vooral omdat zij onvoldoende middelen hebben om hun immuunsysteem met gezonde voeding te ondersteunen. Recent is in De Volkskrant erover geschreven dat er een groot gezondheidsverschil bestaat ingeval van arme laag opgeleide mensen en dat de coronapandemie dat verschil heeft vergroot.1
Er wordt eerder gekozen voor ongezonde voeding dat (te veel) bewerkt is en veel suiker bevat of tegen of over de houdbaarheidsdatum is, omdat het goedkoper is. Dit terwijl het risico van beschadiging van het immuunsysteem door aanwezige toxines in beschimmelde voeding (voor waterig fruit) hoog is (zie ook de blog Behandelingsmethoden pathogenen levensmiddelen), en de risico’s van teveel (bewerkte) produkten met hoog zetmeel en suikergehalte tot overgewicht en diabetes kan leiden.
Ook speelt een rol dat de behandeling van ziekten en infecties wegens (hoge) zorgkosten langer of veel te lang uitgesteld wordt. Of dat men aan bepaalde behandelingen niet toekomt wegens geldgebrek of zoals inmiddels bekend sinds de (maatregelen) coronapandemie door overbelasting van het zorgsysteem.
Dat geldt in zekere mate ook voor oudere mensen die b.v. van een AOW-uitkering moeten rondkomen en/of een klein pensioen. Ook voor hen is de keuze voor gezondere voeding afhankelijk van hun inkomen. Bij mensen die door een (chronische) ziekte of handicap al verzwakt zijn, kan het risico op vatbaarheid voor andere zieken en infecties hoger zijn; Sociaal.net ‘Arm maakt ziek, ziek maakt arm’.2
Daarbij kan een op zich onschuldig lijkende aandoening die niet tijdig behandeld wordt leiden tot diverse ernstigere aandoeningen. Zo kan tandvleesontsteking andere organen aantasten, doordat micro-organismen in de mond bij tandvleesontsteking ook tot de rest van het lichaam kunnen doordringen en de ontwikkeling van andere, ernstige ziekten kunnen versnellen, o.a, Alzheimer, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten zoals trombose.3 Uit het in Nature gepubliceerde artikel van 21 augustus 2023, ‘A stable and replicable neural signature of lifespan adversity in the adult brain’, blijkt dat het lichaam als reactie op de tegenslagen een verhoogd niveau van het stresshormoon cortisol produceert.4
Stress, tegenslagen en de gevolgen ervan, verslechteren cognitieve functies
Langdurige stress en een teveel aan cortisol kunnen verschillende gevolgen hebben voor de gezondheid.
- Uitputting en vermoeidheid[1][2][3][5]
- Verminderde weerstand en verhoogd risico op infecties[3][6]
- Verhoogde bloeddruk en hartslag[1][5]
- Verhoogd risico op hart- en vaatziekten[1][5]
- Verminderde spijsvertering en maagklachten[5]
- Verminderde vruchtbaarheid[3]
- Verminderd geheugen en concentratie[2][3][4][6]
- Verminderde besluitvorming en probleemoplossend vermogen[2][6]
- Verminderde creativiteit[2]
- Verminderde reactiesnelheid[2]
Weblinks naar eenvoudigere informatie over stress:
[1] https://ipractice.nl/klachten/stress/gevolgen/
[2] https://www.nederlandslank.nl/aandoeningen/stress/overdosis-cortisol
[3] https://www.leefpuurnatuur.nl/artikelen/cortisol/
[4] https://www.fysiodouma.nl/fysiofeit/functies-cortisol/
[5] https://www.beterinbalans.nl/wat-doet-stress-met-je-lichaam/
[6] https://www.mijngezondheidsgids.nl/neurologie/burn-out/de-impact-van-chronische-stress/
Blootstelling aan langdurige stress kan vermoeidheid veroorzaken, waardoor mensen het gevoel krijgen niet genoeg energie te hebben voor helder denken. Stress kan ook angst opwekken, wat denken en redeneren kan bemoeilijken. Verder leidt stress tot minder gestructureerd nadenken doordat de concentratie vermindert. Dit maakt het lastiger om gedachten duidelijk te formuleren. Stress kan op deze manieren denken, redeneren en communiceren beïnvloeden door wat het doet met lichaam, geest en brein.
Verder blijkt uit onderzoek zoals ‘Speaking under pressure: low linguistic complexity is linked to high physiological and emotional stress reactivity‘5 dat ‘langdradigheid en het missen van de essentie’ door stress veroorzaakt kan worden. Acute stress beïnvloedt de prefrontale cortex wat de cognitieve flexibiliteit en het werkgeheugen vermindert. Dit zou langdradigheid en minder essentiële informatieverwerking kunnen verklaren. Eerdere studies tonen aan dat (verhoogde niveaus van) cortisol (door o.a. stress) de hersengebieden voor geheugen en complexe denkprocessen beïnvloedt. Dit zou tot minder scherp dan wel essentieel denken kunnen leiden. De disruptieve stresshypothese stelt dat stress denken simplistischer maakt. Dit bevestigd het idee van langdradiger en minder essentieel denken.
Combinatie van stress en ziekte verminderd cognitieve prestaties
Uiteraard zullen verschillende ziektebeelden in combinatie met stress de cognitieve prestaties eerder verslechteren dan verbeteren. Uit onderzoeken blijkt dat b.v. ijzertekort en bloedarmoede ook academische prestaties kan verslechteren hoewel supplementatie en voedselinterventies dit effect soms leken te keren. Het bewijs daarvoor vond men te laag en was reden om nader onderzoek te doen waarbij ook sociaaleconomische status meegewogen moest worden.6
Opvallend is verder dat een Nederlandse interniste in de zomer van 2024 gesteld heeft dat de ijzerwaarden voor mannen maar in het bijzonder voor vrouwen in verband werden gebracht met gezondheidsklachten en stelde dat de ijzerwaarden van de vastaande Nederlandse standaarden te laag zouden zijn. Dat blijkt uit haar praktijkwaarnemingen dat vaak maatwerk nodig is bij patienten met uiteenlopende klachten die door het toedienen van ijzersupplementen goed verholpen werden. Dit gold vooral ten aanzien van vrouwen bij wie zij de ijzerwaarden naar het niveau van dat voor mannen verhoogde7.
Neurowetenschappers van het Radboudumc hebben onderzocht hoe tegenslagen tijdens het leven invloed hebben op patronen in de hersenen en hebben opmerkelijke verbanden gevonden die voorspellende waarde kunnen hebben voor het ontwikkelen van psychiatrische aandoeningen. Tegenslagen zoals roken van de moeder tijdens de zwangerschap, complicaties bij de bevalling, misbruik of een groot ongeluk, zouden de hersenen permanent veranderen.8 Mensen kunnen daardoor afwijkende reacties van de hersenen op tegenslagen krijgen (niet-normaal gedrag) die verband houden met angstklachten en een verhoogd niveau van cortisol (aanmaak van stresshormoon), die een centrale rol spelen bij veel psychiatrische aandoeningen. Met behulp van AI denkt men patronen ontdekt te hebben waarmee zij mogelijk problemen eerder op kunnen sporen met als doel deze ook eerder te behandelen (met b.v. medicatie).
Armoede(stress), wantrouwen naar zwakkere, e.d., triggert ziekte, zorg hapert
Verder blijkt uit onderzoek het hebben van zorgen om in de primaire levensbehoeften te kunnen voorzien zoals wonen, voeding en kleding, zoveel spanningen en stress, zogenaamde armoedestress, veroorzaakt dat mensen daardoor zowel fysiek als psychisch (ernstig) ziek van kunnen worden. Zie b.v. het onderzoek van Babcock over hersenschade en armoedestress. Gezien de huidige inflatie, energiecrisis, extreme woningnood, mogelijk aankomende pensioencrisis en voedselcrisis, e.d., geldt dit voor een groeiende groep mensen.
Vooral in het geval mensen een uitkering hebben die niet voldoende is en waarbij de handhaving op uitkeringsfraude (te) hoog is. Uit recent onderzoek blijkt dat sommige gemeente veel te streng en willekeurig met excessen als gevolg aan opsporingsfraude hebben gedaan. Zie o.a. het onderzoek van Trouw in samenwerking met De Groene Amsterdammer en Investico, waarover ook De Volkskrant geschreven heeft.
Inmiddels doen zich gevallen voor waarbij arme mensen, soms ook ondanks dat zij een zorgverzekering hebben, niet of niet voldoende geholpen worden met hun gezondheidsproblemen. Tekenend voorbeeld zijn de ervaringen van de Rotterdamse huis-en straatarts Van Tongerloo, die stelt dat het zinniger is om geld te geven dan om moraliserende praatjes te houden. In het artikel in Sociale vraagstukken benadrukt ze dat het systeem van de zorg over mensen moet gaan in plaats van protocollen en richtlijnen. Er is teveel bureaucratie en administratie dat maatwerk verhindert waardoor mensen tussen wal en schip kunnen vallen. Als arts wil zij wel graag helpen maar kan weinig doen vanwege alle regels en bureaucratie.
Ik kan wel tegen iemand zeggen dat hij of zij gezond moet eten, maar wat nu als diegene daar geen geld voor heeft?
Huis-en straatarts Michelle van Tongerloo, Rotterdam, 21 juli 2023
Dat het zo mis kan gaan, niet alleen in Rotterdam overigens, komt volgens haar door het marktdenken waarin de mens de verwaarloosbare factor is geworden en de breuklijn tussen de ‘haves’ en ‘havenots’ steeds duidelijker wordt. Ook hebben we veel vertrouwen in mensen die de regels maken en uitvoeren, maar wantrouwen we degenen om wie het zou moeten gaan. De mens is in de zorg en de samenleving uit het oog geraakt. Hoe de mens in de verdrukking is geraakt in de zorg door alle nadruk op regels, administratie en wantrouwen naar de zwakkere maakt haar somber.
Gezonde mensen met bepaald bloedgroep type verhoogd risico op bepaalde ziekten en infecties?
Uit medisch wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat mensen met een bepaald bloedgroep type meer risico dan andere bloedgroep typen hebben om een bepaalde ziekte te krijgen.
Er zijn kort gezegd 4 verschillende bloedgroep typen: A, B, AB en O. Daarbij kan er nog een verschil zijn de resusfactor positief of negatief. Bloedgroep A en B zijn de meest voorkomende bloedgroep typen, Bloedgroep O (of beter gezegd nul) komt relatief minder vaak voor. Verder is er nog een verschil met de resusfactor plus of min.
Opvallend is dat de rode bloedcellen van bloedgroepen A, B en AB antigenen hebben en bloedgroep O niet. Terwijl beide antilichamen volgens bloedgroep type A en B in bloedgroep AB niet aanwezig zijn, en in bloedgroep O juist wel, zie het plaatje hieronder.

Uit onderzoek blijkt dat mensen met bloedgroep A en AB een verhoogd risico kunnen hebben op b.v. hart-en vaatziekten, infectieziekten, bepaalde soorten kanker (maagkanker, pancreaskanker). Bij bloedgroep A is de ook de kans op diabetes groter. Terwijl bij bloedgroep AB meer kans op geheugenproblemen en nieuwe dingen aanleren groter is. Men vermoed dat het komt doordat bepaalde proteïnen in het bloed bij mensen met AB de kans op stollingen in het brein kunnen verhogen.
Mensen met bloedgroep O hebben juist op voornoemde ziekten een verminderd risico om het te krijgen, maar kunnen meer risico lopen op o.a. vruchtbaarheidsproblemen, maagzweren, en auto-immuunziekten. Het immuunsysteem van mensen met bloedgroep O is vaker over-actief dan de andere bloedgroepen. Zie daarover o.a. het artikel in HLN.be, ‘A, B of O: op welke ziektes heeft jouw bloedgroep meer kans?‘.
Mensen met een bepaalde bloedgroep type kunnen mogelijk gebaat zijn met een op hun bloedgroep gericht dieet van groenten, fruit, vlees/vis, kruiden en specerijen. Het dieet is voor elke bloedgroep weer een beetje anders. Onder andere het voedingscentrum heeft het over het zogenaamde ‘bloedgroepdieet’, zie deze link. Er zijn echter wel wetenschappelijk onderzoeken die het effect ervan onderzocht hebben, maar een dergelijk dieet bleek enkel los van de specifieke bloedgroepen effect te hebben.
Overigens zijn er ook dieeten voor alle bloedgroeptypen die bepaalde chronische klachten zoals vermoeidheid en/of pijn kunnen verminderen.
Conclusie
De toegang tot gezonde voeding en de keuze daarvoor, kan in combinatie met (normaal) sporten/bewegen en een normale gezonde levensstijl en gezonde (werk)omgeving, in minder of meerdere mate de werking van het immuunsysteem en cognitieve functiesondersteunen verbeteren.
Arme, oude al verzwakte mensen, maar ook gezonde mensen met een bepaald bloedgroep type, kunnen een groter risico hebben om bepaalde ziektes te krijgen. Voor arme en/of gestreste mensen is het (veel) moeilijker om dergelijke gezondheidsrisico’s te beperken met zelfzorg laat staan om hun gezondheid te verbeteren. Dit komt ook doordat het wantrouwen naar arme mensen en/of zwakkere mensen in de samenleving groter is dan voorheen. Een bijkomend probleem is dat mensen daardoor niet goed meer in staat zijn om hun problemen onder woorden te brengen omdat hun cognitieve functies door stress of ziekte verslechterd zijn. Al met al zal het (langdurig) blootgesteld zijn aan stress door sociaaleconomische problemen zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid aanzienlijk verslechteren als daaraan niets wordt verbeterd.
Verwijzingen, bronnen, links
@ risicogroepen ziekte arm, oud, verzwakt
RIVM risicogroepen infectieziekten: <https://www.rivm.nl/ziek-door-dier/risicogroepen-infectieziekten>
Gezondheidswetenschap.be infecties op oudere leeftijd: <https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/infecties-op-oudere-leeftijd>
Cardiovasculair risicomanagement (CVRM), richtlijnen kwetsbare ouderen: <https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/cardiovasculair_risicomanagement_cvrm/inleiding_kwetsbaarheid.html>
Zie het artikel van 21 juni 2022 van Sociaal.net, Achtergrond, verhalen en opinie voor sociale professionals, ‘Arm maakt ziek, ziek maakt arm’, waarin o.a. gesteld is dat vooral mensen met een psychische kwetsbaarheid recht behoren te hebben op betaalbare zorg en een menswaardig leven, wat vaak niet het geval is en hetgeen hun kans op herstel verslechterd. De zelfzorg blijkt niet haalbaar en betaalbaar bij bestaansonzekerheid, waardoor men geestelijk ziek wordt en in een vicieuze cirkel terecht komt van ‘arm maakt ziek, ziek maakt arm’. Met weblink: <https://sociaal.net/achtergrond/arm-maakt-ziek-ziek-maakt-arm/>
Zie het artikel van 2 oktober 2020 in de Volkskrant, ‘Achtergrond. Gezondheidsverschillen arm en rijk. Arme mensen gaan zes jaar eerder dood – waarom doen we daar niets aan?’, waarin o.a. gesteld is dat de gezondheidsverschillen tussen bewoners van ‘goede’ en ‘slechte’ wijken gigantisch zijn. Lageropgeleiden leven maar liefst 15 jaar minder in goede gezondheid dan hogeropgeleiden, en dat de ongelijkheid groeit terwijl de coronacrisis dat nog eens erger maakt. Met weblink: <https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/arme-mensen-gaan-zes-jaar-eerder-dood-waarom-doen-we-daar-niets-aan~b34e97d06/>
Zie voor het artikel en aanverwant artikel: ’Sociale vraagstukken’ met het interview met Elisabeth Babcock over ’Mobility Mentoring: Hersenen kunnen herstellen van armoedestress’, door Sterre ten Houte de Lange. Met weblink: <https://www.socialevraagstukken.nl/interview/elisabeth-babcock-van-mobility-mentoring-hersenen-kunnen-herstellen-van-armoedestress/>, en <https://www.sociaalwerknederland.nl/actueel/nieuws/6602-interview-met-elisabeth-babcock-mobility-mentoring>.
Zie o.a. het artikel in Science Brain, Behavior, & Immunity – Health, Volume 7, August 2020, 100103: ‘Isolation, social stress, low socioeconomic status and its relationship to immune response in Covid-19 pandemic context’, RodrigoMattos dos Santos, weblink: <https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666354620300685>
Centra voor Algemeen Welzijnswerk, Durven we het ook hebben over hoe deze energiecrisis mensen in hun hart en ziel raakt?, <https://www.caw.be/wat-beweegt-er/standpunten/durven-we-het-ook-hebben-over-hoe-deze-energiecrisis-mensen-in-hun-hart-en-ziel-raakt/>
Zie ook het artikel van 24 augustus 2021: Yazdanpanah, N. and Rezaei, N. (2021), Autoimmune Complications of COVID-19. J Med Virol. Accepted Author Manuscript. https://doi.org/10.1002/jmv.27292, waarin o.a. gesteld wordt dat Covid-19 besmetting autoimmuun complicaties kan veroorzaken zoals bloedstollingsproblemen, en anemia.
Zie het artikel van 6 oktober 2022 ‘Tandvleesontsteking kan andere organen aantasten: Dit moet je weten. Rood, opgezwollen tandvlees kan het risico op een aantal ernstige ziekten verhogen, zo blijkt uit meerdere onderzoeken.’, waarin is verwezen naar geneeskundige onderzoeken waaruit blijkt de miljoenen micro-organismen in de mond bij tandvleesontsteking ook tot de rest van het lichaam kunnen doordringen en de ontwikkeling van andere, ernstige ziekten kunnen versnellen, o.a, Alzheimer, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten zoals trombose. Met weblink: <https://wibnet.nl/mens/gezondheid/tandvleesontsteking-kan-andere-organen-aantasten-dit-moet-je-weten>
@ Armoede(stress), financiële stress, bijstandsuitkering te laag, uitzichtloos
OpenUp, De energiecrisis veroorzaakt financiële stress onder werknemers: dit kun je als HR-professional doen. Met weblink: <https://openup.nl/business-post/energiecrisis-financiele-stress-werknemers/>
Zie het artikel van 16 oktober 2022 in het NRC Handelsblad ‘‘Ik zie mensen die niet genoeg hebben om van te leven’, Reinier van Zutphen Nationale Ombudsman. Het sociaal minimum is te laag, concludeert de Nationale Ombudsman. „De overheid kan niet meer het basale geven.”, waarin o.a. gesteld wordt dat gezien de al jaren gaande en huidige inflatie. Ook de toeslagen helpen daar niet bij omdat de angst voor terugvordering ervan zo groot is dat men in ‘overlevingsstand’ raakt en niet meer kan focussen op werk zoeken en nadenken over welke opleiding te volgen. Opvallend genoeg stelt de NO dat gemeenten/uitkeringsinstellingen teveel tijd, geld, en energie steken in het ‘controleren’ van uitkeringsgerechtigden i.p.v. echt te kijken en geven wat mensen nodig hebben, en b.v. ook dat er ‘administratief’ nogal wat fout gaat bij verkeerd verrekenen bij deeltijdwerk waardoor mensen gedemotiveerd raken. Aan de andere kant blijven economen zich vastbijten in hun overtuiging (met verwijzing naar jaren 70) dat mensen niet gemotiveerd worden om werk te zoeken als uitkeringen ’te hoog’ zijn. De NO spreekt dat fel tegen, ook gezien de energiecrisis die daarbovenop komt. Minister Schouten gaat laten onderzoeken of het sociaal minimum te laag is. Het interview staat in het NRC Handelsblad maar RTL heeft het ook op de website staan: zie RTL <https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5340287/ombudsman-sociaal-minimum-overheid-basale-steun-bijstand-bodem>, en voor het NRC deze link: <https://www.nrc.nl/nieuws/2022/10/16/overheid-kan-niet-meer-het-basale-geven-a4145356>
Zie o.a. het artikel van 1 januari 2021 uit de Volkskrant: ‘Kun je wel rondkomen van een bijstandsuitkering? Voor de gemiddelde bijstandsontvanger is een gratis tas boodschappen soms echt nodig. Want de bijstand blijkt vaak maar nét voldoende te zijn, door Serena Frijters en Hessel von Piekartz, webink: <https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/kun-je-wel-rondkomen-van-een-bijstandsuitkering~bac3f5cc/>
Zie het artikel van 28 september 2022 van Parool ‘Opinie: ‘Er is niets sociaals meer aan de bijstand’, waarin o.a. gesteld is door een kaderlid van de FNV uitkeringsgerechtigden Groot Amsterdam dat mensen met recht op bijstand plichten worden opgelegd die absurd zijn, zij gratis op straffe van verlaging uitkering werk moeten verrichten waar anderen loon voor krijgen, en dat er in feite gezien subsidies die werkgevers ervoor krijgen sprake is van verdringing van arbeid en/of dwangarbeid. Met weblink: <https://www.parool.nl/columns-opinie/opinie-er-is-niets-sociaals-meer-aan-de-bijstand~b2486549/>
@ te strenge, willekeurige opsporing fraude en handhaving uitkering
Zie het artikel van 27 oktober 2022 in Trouw, ‘Wie controleert de sociale dienst? ‘Gemeenten hebben voortdurend de grenzen opgezocht’’, waarin o.a. gesteld is dat gemeenten bij het opsporen van bijstandsfraude verschillend, willekeurig en soms hardvochtig optreden. Er worden ongeoorloofde, discriminerende opsporingsmethoden gebruikt, en er wordt selectief omgegaan met bewijs. De rechter moet gemeenten regelmatig terugfluiten van zaken die nog aangebracht worden tenminste, want de sociale advocatuur is zo ongeveer wegbezuinigd. Er is geen controle op handhavers van de sociale dienst, zij hebben geen speciale opleiding nodig, en de gemeente kan niet gesanctioneerd worden. Met de invoering van de Fraudewet van 2013 is de opsporing van bijstandsfraude-verschoven van als strafbaar feit in het strafrecht naar een overtreding in het bestuursrecht waarop de gemeente zelf mag handhaven. Daarbij zijn ook nog de bedragen van vermeende fraude van €6.000,. naar €50.000,— is verschoven terwijl een bijstandsuitkering nog geen €1.000,- per maand omvat. Met weblink: <https://www.trouw.nl/binnenland/wie-controleert-de-sociale-dienst-gemeenten-hebben-voortdurend-de-grenzen-opgezocht~bf847a78/>
Zie het artikel van 26 oktober 2022 in de Groene Amsterdammer, rubriek Onderzoek, Bijstandscontroleurs hebben vrij spel, ‘Papiertjes tussen de deur’, waarin o.a. is gesteld dat bij het controleren of mensen recht hebben op bijstand, rechercheurs van de sociale dienst amper aan regels zijn gebonden. Een ‘vermoeden’ van fraude volstaat voor een huiszoeking doordat bijstandshandhavers vrijwel dezelfde opsporingsmogelijkheden hebben als de politie, maar ze hebben géén goedkeuring nodig van de officier van justitie. Dit leidt tot willekeur en excessen. Met weblink: <https://www.groene.nl/artikel/papiertjes-tussen-de-deur>
Zie het artikel van 28 oktober 2022 in de Volkskrant, ‘Waar blijft de veroordeling van de binnenlandse aantasting van de rechtsstaat?’, waarin o.a. is gesteld dat inzake fraudebestrijding de sociale dienst nauwelijks aan regels is gebonden, handhavers staan niet onder toezicht. Opsporingsmethoden die door de rechter zijn verboden, worden nog gewoon toegepast. Bij onterecht stopzetten uitkering door de gemeente ligt de bewijslast bij de uitkeringsgerechtigde, waarbij de handhaver ontlastend bewijs mag achterhouden en het recht op een advocaat onzeker is. Met weblink: <https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/waar-blijft-de-veroordeling-van-de-binnenlandse-aantasting-van-de-rechtsstaat~b0ab6817d/>
Zie ook wat uitvoeriger daarover de website van bijstandblues, bij opsporen van bijstandsfraude verschilt aanpak gemeenten: <https://www.bijstandsblues.nl/bij-opsporen-van-bijstandsfraude-verschilt-aanpak-gemeenten/>
Zie ook het artikel van 27 oktober 2022 van Investico ‘Grote verschillen in aanpak bijstandsfraude gemeenten, vrees voor willekeur’, waarin o.a. gesteld is dat gemeenten volgens de minister meer ‘eigen beslisbevoegdheid’ moeten krijgen in bijstandszaken (Pw) en meer zelf mogen kiezen hoe ze met bijstandsontvangers en vermeende fraudeurs omgaan. Echter, volgens experts blijkt inmiddels dat al geleid heeft tot (extreme) willekeur met begeleiding en fraude-opsporing. Bij de ene gemeente is er meer ruimte voor passende begeleiding maar vooral de jacht op vermeende fraudeurs met verboden invasieve onderzoeken is bij sommige gemeente doorgeslagen. Dat blijkt o.a. uit onderzoek van Investico voor weekblad De Groene Amsterdammer en dagblad Trouw. Met weblink: <https://www.platform-investico.nl/artikel/grote-verschillen-in-aanpak-bijstandsfraude-gemeenten-vrees-voor-willekeur/>
Zie het artikel van 10 december 2021 in Sociale Vraagstukken, Wetenschappers & professionals over maatschappelijke kwesties ‘Bijstand of tegenstand’, waarin o.a. gesteld is dat het huidige bijstandsbeleid grondig moet worden herzien. Uit onderzoek van het Nibud blijkt dat bijstand te laag is om van rond te komen. Er dient een menswaardigere bejegening te komen, met voldoende voorzieningen. Het bezuinigingsbeleid en de ‘zero tolerance’ inzake handhaving bijstandsfraude veroorzaakt geïnstitutionaliseerd wantrouwen, het doenvermogen wordt onderschat (WRR rapport) omdat de zelfredzaamheid en IQ door stress bij confrontatie financiële schaarste volgens onderzoek verminderd. Daarbovenop veroorzaakt aanvullende stress door streng en onpersoonlijk behandelen van burgers in de bijstand een nog lager doenvermogen, met als trieste conclusie dat de kans om aan het werk te geraken als je eenmaal in de bijstand zit gering is. Met weblink: <https://www.socialevraagstukken.nl/column/bijstand-of-tegenstand/>
Zie het artikel van 21 juli 2023 in Sociale vraagstukken, ‘Van Tongerloo: ‘Geld geven zinniger dan moraliserend praatje’, waarin huis- en straatarts Van Tongerloo uit Rotterdam stelt dat zorg over mensen moet gaan in plaats van protocollen en richtlijnen. Van Tongerloo liep voortdurend aan tegen de bureaucratie en administratie in de zorg en had te weinig tijd voor patiënten b.v. doordat administratie en regels de focus op de patiënt wegnemen. Sinds haar terugkeer uit het Caribische gebied waar de zorg anders is ingericht is zij activistischer geworden. Ze heeft meer lef gekregen om de fragmentering en onzin van zorg aan de kaak te blijven stellen. Ze kaart aan hoe het systeem ervoor zorgt dat mensen tussen wal en schip vallen en dat ook zij als arts vaak weinig kan doen vanwege alle regels en bureaucratie. Van Tongerloo pleit voor meer menselijkheid en maatwerk in de zorg en vindt dat de focus weer op de mens zelf moet komen te liggen in plaats van op regels en procedures. Echter is zij wel somber over hoe de mens in de verdrukking is geraakt in de zorg door alle nadruk op regels, administratie en wantrouwen naar de zwakkere. Met weblink: <https://www.socialevraagstukken.nl/interview/van-tongerloo-geld-geven-zinniger-dan-moraliserend-praatje/>
Zie ook het artikel van 4 april 2021 ‘Geef meer geld’ waarin o.a. gesteld is dat uit onderzoek is gebleken dat door meer geld te geven mensen gezonder en gelukkiger werden, angsten en depressies afnamen, mensen met een basisinkomen twee keer vaker een fulltime baan vonden, het stabiele inkomen barrières wegnam om te gaan werken, zie weblink: <https://fd.nl/opinie/1379124/geef-meer-geld>
En zie ook het artikel van 27 maart 2021 in Trouw ‘Experiment VS, Het basisinkomen blijkt een medicijn: een betere gezondheid en meer mensen vinden een baan’, weblink: <https://www.trouw.nl/economie/het-basisinkomen-blijkt-een-medicijn-een-betere-gezondheid-en-meer-mensen-vinden-een-baan~bfb95937/>, en het artikel van 9 april 2021 van de GGZ dat naar het artikel in Trouw verwijst ‘Experiment basisinkomen: meer financiële, fysieke en mentale balans’, https://ggz.nl/experiment-basisinkomen-meer-financiele-fysieke-en-mentale-balans/
@ bloedgroep typen
Wikipedia bloedgroep: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloedgroep
Sanquin: https://www.sanquin.nl/over-bloed/bloedgroepen
Ziekenhuis.nl: https://www.ziekenhuis.nl/dossiers/bloed-doneren-van-bloedgroepen-tot-aanmelden-als-bloeddonor/bloedgroepen-van-a-tot-o/item29935
Optimalegezondheid.com bloedgroepen: https://www.optimalegezondheid.com/bloedgroepen/
@ risicoziekten en bloedgroep
Abegaz S. B. (2021). Human ABO Blood Groups and Their Associations with Different Diseases. BioMed research international, 2021, 6629060. https://doi.org/10.1155/2021/6629060
Anstee DJ. The relationship between blood groups and disease. Blood. 2010;115(23):4635–4643. doi: 10.1182/blood-2010-01-261859. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
Rawla, P., Sunkara, T., & Gaduputi, V. (2019). Epidemiology of Pancreatic Cancer: Global Trends, Etiology and Risk Factors. World journal of oncology, 10(1), 10–27. https://doi.org/10.14740/wjon1166
Liumbruno GM, Franchini M. Beyond immunohaematology: the role of the ABO blood group in human diseases. Blood Transfus. 2013;11(4):491–499. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
Franchini M, Favaloro EJ, Targher G, Lippi G. ABO blood group, hypercoagulability, and cardiovascular and cancer risk. Crit Rev Clin Lab Sci. 2012;49(4):137–149. doi: 10.3109/10408363.2012.708647. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
Robert E. Black, Myron M. Levine, Mary Lou Clements, Timothy Hughes,
Sylvia O’Donnell, Association between O blood group and occurrence and
severity of diarrhoea due to Escherichia coli,
Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene,
Volume 81, Issue 1, 1987, Pages 120-123, ISSN 0035-9203, https://doi.org/10.1016/0035-9203(87)90302-6. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0035920387903026)
Gustaf Edgren, Henrik Hjalgrim, Klaus Rostgaard, Rut Norda, Agneta
Wikman, Mads Melbye, Olof Nyrén, Risk of Gastric Cancer and Peptic
Ulcers in Relation to ABO Blood Type: A Cohort Study,
American Journal of Epidemiology, Volume 172, Issue 11, 1 December 2010, Pages 1280–1285, https://doi.org/10.1093/aje/kwq299 (https://academic.oup.com/aje/article/172/11/1280/194544)
Julia Höglund, Torgny Karlsson, Therese Johansson, Weronica E. Ek,
Åsa Johansson, Characterization of the human ABO genotypes and their
association to common inflammatory and cardiovascular diseases in the UK
Biobank, American Journal of Hematology, Volume 96, Issue 11, November 2021, Pages 1350-1362, First published: 30 July 2021
https://doi.org/10.1002/ajh.26307
UM School of Medicine Researchers Find Blood Type Linked to Risk of Stroke Before Age 60, August 31, 2022 | Deborah Kotz, University of Maryland School of Medicine, https://www.medschool.umaryland.edu/news/2022/UM-School-of-Medicine-Researchers-Find-Blood-Type-Linked-to-Risk-of-Stroke-Before-Age-60.html
Arash Etemadi et al., Mortality and cancer in relation to ABO blood group phenotypes in the Golestan Cohort Study, Etemadi et al. BMC Medicine (2015) 13:8, doi 10.1186/s12916-014-0237-8, https://bmcmedicine.biomedcentral.com/counter/pdf/10.1186/s12916-014-0237-8.pdf
Rawla, P., Sunkara, T., & Gaduputi, V. (2019). Epidemiology of Pancreatic Cancer: Global Trends, Etiology and Risk Factors. World journal of oncology, 10(1), 10–27. https://doi.org/10.14740/wjon1166, (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6396775/)
Zie het artikel van 19 maart 2016 in HLN-nieuws, ‘A, B of O: op welke ziektes heeft jouw bloedgroep meer kans?’. Met weblink: <https://www.hln.be/fit-en-gezond/a-b-of-o-op-welke-ziektes-heeft-jouw-bloedgroep-meer-kans~a1d590af/>
Zie het artikel van 21 december 2020 in gezondheidswetenschap.be, Zijn mensen met bloedgroep A vatbaarder voor een corona-infectie?, Gezondheid in de media’. Met weblink: <https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/zijn-mensen-met-bloedgroep-a-vatbaarder-voor-een-corona-infectie>
Zietz, M., Zucker, J. & Tatonetti, N.P. Associations between blood type and COVID-19 infection, intubation, and death. Nat Commun 11, 5761 (2020). https://doi.org/10.1038/s41467-020-19623-x (https://www.nature.com/articles/s41467-020-19623-x#citeas)
Shesha Nashwa, Melebari Sami, Alghamdi Saad, Refaat Bassem, Naffadi Hind, Alquthami Khalid, Associations of Clinical Factors and Blood Groups With the Severity of COVID-19 Infection in Makkah City, Saudi Arabia, Frontiers in Cellular and Infection Microbiology, Volume 12, 2022, ISSN 2235-2988, doi: 10.3389/fcimb.2022.870096 (https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fcimb.2022.870096)
Beyazcicek O et al., Are Blood Groups Protective Against COVID-19?, Department of Physiology, Medical School, Duzce
University, Duzce, Turkey, Konuralp Medical Journal 2021;13(1): 160-167, e-ISSN1309–3878, doi: 10.18521/ktd.840276, (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1446739)
@ classificatiesystemen van ziekte(beelden)
L. Schwartz, A. Devin, F. Bouillaud, M. Henry (2020) Entropy as the Driving Force of Pathogenesis: an Attempt of Classification of the Diseases Based on the Laws of Physics. Substantia 4(2): 7-13. doi: 10.13128/Substantia-865, <https://dr-laurentschwartz.com/wp-content/uploads/2020/09/Substantia-Article-Text-49-66-PB-20200915.pdf>
@ demografie en bloedgroepen
WHO, Prevalence of ABO and Rh blood groups and their association with demographic and anthropometric factors in an Iranian population: Mashad study: https://www.emro.who.int/emhj-volume-26-2020/volume-26-issue-8/prevalence-of-abo-and-rh-blood-groups-and-their-association-with-demographic-and-anthropometric-factors-in-an-iranian-population-mashad-study.html
Blood Type by Country 2022: https://worldpopulationreview.com/country-rankings/blood-type-by-country
Wikipedea: https://en.wikipedia.org/wiki/Blood_type_distribution_by_country Note on Wikipedea the section Abo and Rh distribution by country is disputed:
![]() | This section’s factual accuracy is disputed. Relevant discussion may be found on Talk:Blood type distribution by country. Please help to ensure that disputed statements are reliably sourced.(April 2012) (Learn how and when to remove this template message) |
@ bloedgroepen, en dieet
Voedingscentrum: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/bloedgroepdieet.aspx
Gezondheidsplein: https://www.gezondheidsplein.nl/gezond-leven/bloedgroepdieet-dieettips-per-bloedgroep/item123741
Ketogeen dieet: https://www.ahealthylife.nl/het-ketogeen-dieet-voor-gewichtsverlies-en-tegen-ziektes/
Nadelen ketogeen dieet: https://www.ahealthylife.nl/7-nadelen-van-het-ketodieet-om-rekening-mee-te-houden/
In gewicht aankomen met kruiden <https://natuurlijketips.nl/in-gewicht-aankomen-met-kruiden/> en <https://gezonderleven.com/gewicht-aankomen-kruiden/
Tran, H., Gigl, M., Le, N., Dawid, C., & Lamy, E. (2021). In Vitro Effect of Taraxacum officinale Leaf Aqueous Extract on the Interaction between ACE2 Cell Surface Receptor and SARS-CoV-2 Spike Protein D614 and Four Mutants. Pharmaceuticals (Basel, Switzerland), 14(10), 1055. https://doi.org/10.3390/ph14101055 (https://www.mdpi.com/1424-8247/14/10/1055)
Red clover and cancer PubMed search: <https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=red+clover+cancer> and ‘Binding of Red Clover Isoflavones to Actin as A Potential Mechanism of Anti-Metastatic Activity Restricting the Migration of Cancer Cells’, <https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30261641/>
Cancer-fighting tea set for clinical trials in Ontario
Social
Sharing, ‘Dandelion root extract has very potent anti-cancer activity,’
biochemist says, by Jennifer Lee · CBC News · Posted: Dec 18, 2015 7:00
AM MT | Last Updated: December 18, 2015, https://www.cbc.ca/news/canada/calgary/calgary-anti-cancer-tea-1.3370691 en https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=dandelion+root+cancer
Mallick, A., Barik, S., Goswami, K. K., Banerjee, S., Ghosh, S., Sarkar, K., Bose, A., & Baral, R. (2013). Neem leaf glycoprotein activates CD8(+) T cells to promote therapeutic anti-tumor immunity inhibiting the growth of mouse sarcoma. PloS one, 8(1), e47434. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0047434 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23326300/)
Mbah, A. U., Udeinya, I. J., Shu, E. N., Chijioke, C. P., Nubila, T., Udeinya, F., Muobuike, A., Mmuobieri, A., & Obioma, M. S. (2007). Fractionated neem leaf extract is safe and increases CD4+ cell levels in HIV/AIDS patients. American journal of therapeutics, 14(4), 369–374. https://doi.org/10.1097/MJT.0b013e3180a72199 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17667213/)
[…] Multiple vaccine boosters after the conventional vaccination course significantly decreased RBD-specific antibody titers and serum neutralizing efficacy against the Delta and Omicron variants, and profoundly impaired CD4+ and CD8+T cell activation and increased PD-1 and LAG-3 expressions in these T cells. Mechanistically, we confirmed that extended vaccination with RBD boosters overturned the protective immune memories by promoting adaptive immune tolerance. Our findings demonstrate potential risks with the continuous use of SARS-CoV-2 vaccine boosters, providing immediate implications for the global COVID-19 vaccination enhancement strategies. […] Gao, F. X., Wu, R. X., Shen, M. Y., Huang, J. J., Li, T. T., Hu, C., Luo, F. Y., Song, S. Y., Mu, S., Hao, Y. N., Han, X. J., Wang, Y. M., Li, L., Li, S. L., Chen, Q., Wang, W., & Jin, A. S. (2022). Extended SARS-CoV-2 RBD booster vaccination induces humoral and cellular immune tolerance in mice. iScience, 25(12), 105479. https://doi.org/10.1016/j.isci.2022.105479, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36338436/, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2589004222017515
Nesari, T. M., Bhardwaj, A., ShriKrishna, R., Ruknuddin, G., Ghildiyal, S., Das, A., Pandey, A. K., Chaudhary, N., Soman, G., & Barde, M. (2021). Neem (Azadirachta Indica A. Juss) Capsules for Prophylaxis of COVID-19 Infection: A Pilot, Double-Blind, Randomized Controlled Trial. Alternative therapies in health and medicine, 27(S1), 196–203. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33891569/
PubMed search neem + cd4, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=neem+cd4
Shabbeer, S., Sobolewski, M., Anchoori, R. K., Kachhap, S., Hidalgo, M., Jimeno, A., Davidson, N., Carducci, M. A., & Khan, S. R. (2009). Fenugreek: a naturally occurring edible spice as an anticancer agent. Cancer biology & therapy, 8(3), 272–278. https://doi.org/10.4161/cbt.8.3.7443 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19197146/)
Rao, A., & Grant, R. (2020). The effect of Trigonella foenum-graecum extract on prostate-specific antigen, and prostate function in otherwise healthy men with benign prostate hyperplasia. Phytotherapy research : PTR, 34(3), 634–639. https://doi.org/10.1002/ptr.6554 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31828857/)
Roy, S., Khan, S., Jairajpuri, D. S., Hussain, A., Alajmi, M. F., Islam, A., Luqman, S., Parvez, S., & Hassan, M. I. (2022). Investigation of sphingosine kinase 1 inhibitory potential of cinchonine and colcemid targeting anticancer therapy. Journal of biomolecular structure & dynamics, 40(14), 6350–6362. https://doi.org/10.1080/07391102.2021.1882341 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33565370/)
Inklebarger , J. ., Gyer, G. ., Galanis, N. ., Michael, J. ., & Adel, G. (2020). Cinchona Bark For The Treatment Of Covid-19 Pnemonia: A Modern Review Of The Potential Anti-Viral Therapuetic Applications Of An Old Treatment. International Journal of Medical Science and Clinical Invention, 7(05), 4795–4801. https://doi.org/10.18535/ijmsci/v7i05.02 (http://valleyinternational.net/index.php/ijmsci/article/view/2590)
Verbaanderd, C., Maes, H., Schaaf, M. B., Sukhatme, V. P., Pantziarka, P., Sukhatme, V., Agostinis, P., & Bouche, G. (2017). Repurposing Drugs in Oncology (ReDO)-chloroquine and hydroxychloroquine as anti-cancer agents. Ecancermedicalscience, 11, 781. https://doi.org/10.3332/ecancer.2017.781, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5718030/
See also <https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=chloroquine+and+hydroxychloroquine+as+anti-cancer+agents>
Hussein, M. I. H., Albashir, A. A. D., Elawad, O. A. M. A., & Homeida, A. (2020). Malaria and COVID-19: unmasking their ties. Malaria journal, 19(1), 457. https://doi.org/10.1186/s12936-020-03541-w, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33357220/
Plant Solutions for the COVID-19 Pandemic and
Beyond: Historical Reflections and Future
Perspectives, Molecular Plan, Cell Press Partner Journal, https://www.cell.com/molecular-plant/pdf/S1674-2052(20)30149-0.pdf
Zie o.a. het artikel van 11 November 2022 in ‘Co-ultramicronized palmitoylethanolamide/luteolin normalizes GABAB-ergic activity and cortical plasticity in long COVID-19 syndrome’, Clinical Neurophysiology, Volume 145, 2023, Pages 81-88, ISSN 1388-2457, https://doi.org/10.1016/j.clinph.2022.10.017 (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1388245722009385), het artikel van 21 november 2022 in ‘Neuropeptides, New Ligands of SARS-CoV-2 Nucleoprotein, a Potential Link between Replication, Inflammation and Neurotransmission’, Molecules. 2022; 27(22):8094. https://doi.org/10.3390/molecules27228094 (https://www.mdpi.com/1420-3049/27/22/8094), en het artikel van 10 November 2022 ‘Emerging Roles of Type-I Interferons in Neuroinflammation, Neurological Diseases, and Long-Haul COVID. International Journal of Molecular Sciences. 2022; 23(22):14394. https://doi.org/10.3390/ijms232214394 (https://www.mdpi.com/1422-0067/23/22/14394), waarin o.a. de rol van PEA en luteoline in long COVID-19 syndroom is onderzocht, welke stoffen o.a. ontstekingen kunnen verminderen.
Zie verder het artikel van ‘Palmitoylethanolamide’, waarin o.a. gesteld is dat ‘PEA’ (Palmitoylethanolamide) een vetzuuramide dat van nature als endocannabinoide aanwezig is in vele lichaamscellen en weefsels en dat het menselijk lichaam zelf kan aanmaken. De stof is essentieel voor de bescherming van cellen en weefsels tegen schadelijke prikkels die kunnen ontstaan door zuurstoftekort, mechanische schade of schade door ontstekingen. Het is ook effectief gebleken bij griep en verkoudheid, en daarnaast een bijzonder goede pijnstiller (zonder bijwerkingen) voor met name chronische pijnklachten. Dit gebeurt o.a. via het beïnvloeden van een bepaalde kernreceptor (PPAR) die onbalans in cellen herstelt waardoor niet langer te veel ontstekingsfactoren en pijn bevorderende stoffen aanmaken. Met weblink: <https://www.orthokennis.nl/nutrienten/palmitoylethanolamide>.
Zie het artikel van Gugliandolo, Enrico & Peritore, Alessio & Piras, Cristian & Cuzzocrea, Salvatore & Crupi, Rosalia. (2020). Palmitoylethanolamide and Related ALIAmides: Prohomeostatic Lipid Compounds for Animal Health and Wellbeing. Veterinary Sciences. 7. 78. 10.3390/vetsci7020078. Daarin wordt verwezen naar een lijst van gewassen waarin de stof in meerdere of mindere mate voorkomt, zoals broccoli/bloemkool, peterselie/basilicum, citrusvruchten, (rauwe) koffieboon, eigeel, pinda’s, (soja)bonen, linzen, sla (roodlof), mais, alfalfa, (rauwe) walnoten/amandelen, wortel, appels/aardappelen, melk, druiven, bloem/meel, (orgaan)vlees en vis. Met weblink: <https://www.researchgate.net/publication/342219178_Palmitoylethanolamide_and_Related_ALIAmides_Prohomeostatic_Lipid_Compounds_for_Animal_Health_and_Wellbeing)>
Informatie kruidentherapieen, detoxen, mucesless diet, etc. <https://herballegacy.com/Ailments_&_Programs.html>. Deels gebaseerd op Dr. Duke’s Phytochemical and Ethnobotanical Databases <phytochem.nal.usda.gov/phytochem/search/list>, Native American Ethnobotany, A Database of Foods, Drugs, Dyes and Fibers of Native American Peoples, Derived from Plants <http://naeb.brit.org/>, Irish School of Natural Healing <https://greenmedicine.ie/>
@ voeding en schimmels, toxines
Zie o.a. een selectie (niet-uitputtend) van internationaal medisch wetenschappelijke publicaties/onderzoeken over het effect van mycotoxinen op de gezondheid o.a. het artikel van 11 juli 2020 over de negatieve effecten van schimmels en mycotoxine in o.a. voeding zoals groenten, fruit, granen, zaden en oliën: ‘The Hidden Menace: Mold and Mycotoxins’,door Mark Filidei, Director of Integrative/Functional Medicine at Amen Clinics, zie weblink: <https://www.amenclinics.com/blog/the-hidden-menace-mold-and-mycotoxins/>. Zie verder ‘Mycotoxins and Food Safety: Advances in Experimental Medicine and Biology, 2002 door DeVries, Jonathan W., Trucksess, Mary W., Jackson, Lauren S. (Eds.), weblink: <https://www.springer.com/gp/book/9780306467806>. Verder Council for Agricultural Science and Technology. Mycotoxins: Risks in Plant, Animal, and Human Systems. Ames, IA: Council for Agricultural Science and Technology; 2003, weblink: <https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16715543/>. Verder Creasia DA, Thurman JD, Jones LJ 3rd, et al. Acute inhalation toxicity of T-2 mycotoxin in mice. Fundam Appl Toxicol. 1987;8(2):230-235, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3556834. Verder Creasia DA, Thurman JD, Wannemacher RW Jr, Bunner DL. Acute inhalation toxicity of T-2 mycotoxin in the rat and guinea pig. Fundam Appl Toxicol. 1990;14(1):54-59, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3556834. Verder Van Middlesworth L. T-2 mycotoxin intensifies iodine deficiency in mice fed low iodine diet. Endocrinology. 1986;118(2):583-586, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3943486.
Verder Feuilloley M, Contesse V, Lefebvre H, et al. Effects of selective disruption of cytoskeletal elements on steroid secretion by human adrenocortical slices. Am J Physiol. 1994;266(2 Pt 1):E202-E210, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8141278. Verder Frizzell C, Ndossi D, Kalayou S, et al. An in vitro investigation of endocrine disrupting effects of the mycotoxin alternariol. Toxicol Appl Pharmacol. 2013;271(1):64-71, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23665424.
Verder Pogrmic-Majkic K, Samardzija Nenadov D, Stanic B, et al. T-2 toxin downregulates LHCGR expression, steroidogenesis, and cAMP level in human cumulus granulosa cells. Environ Toxicol. 2019;34(7):844-852, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30951242.
Verder Blankenship LT, Dickey JF, Bodine AB. In vitro mycotoxin binding to bovine uterine steroid hormone receptors. Theriogenology. 1982;17(3):325-331, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16725693.
Verder García-Herranz V, Valdehita A, Navas JM, Fernández-Cruz ML. Cytotoxicity against fish and mammalian cell lines and endocrine activity of the mycotoxins beauvericin, deoxynivalenol and ochratoxin-A. Food Chem Toxicol. 2019;127:288-297, <https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30716354
Zie het artikel dat een bekend internationaal probleem van schimmels heeft onderzocht. Mycotoxinen zijn secondaire metabolieten geproduceerd door micro-schimmels in planten en dieren, die allerlei ziekten kunnen veroorzaken en ook tot de dood kunnen leiden bij (kwetsbare) mensen en dieren: ‘Mycotoxins’ door J. W. Bennett, en M. Klich in Clinical Microbiology Reviews, Jul 2003, 16 (3) 497-516; DOI: 10.1128/CMR.16.3.497-516.2003, met weblink: <https://cmr.asm.org/content/16/3/497>
Zie verder op (persoonlijke titel) gebruik van kruidenthee, etc
# S.D.G.
Verwijzingen, bronnen en links
- 1Zie het artikel van 2 oktober 2020 in de Volkskrant, ‘Achtergrond. Gezondheidsverschillen arm en rijk. Arme mensen gaan zes jaar eerder dood – waarom doen we daar niets aan?’, waarin o.a. gesteld is dat de gezondheidsverschillen tussen bewoners van ‘goede’ en ‘slechte’ wijken gigantisch zijn. Lageropgeleiden leven maar liefst 15 jaar minder in goede gezondheid dan hogeropgeleiden, en dat de ongelijkheid groeit terwijl de coronacrisis dat nog eens erger maakt. Met weblink: <https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/arme-mensen-gaan-zes-jaar-eerder-dood-waarom-doen-we-daar-niets-aan~b34e97d06/>
- 2Zie het artikel van 21 juni 2022 van Sociaal.net, Achtergrond, verhalen en opinie voor sociale professionals, ‘Arm maakt ziek, ziek maakt arm’, waarin o.a. gesteld is dat vooral mensen met een psychische kwetsbaarheid recht behoren te hebben op betaalbare zorg en een menswaardig leven, wat vaak niet het geval is en hetgeen hun kans op herstel verslechterd. De zelfzorg blijkt niet haalbaar en betaalbaar bij bestaansonzekerheid, waardoor men geestelijk ziek wordt en in een vicieuze cirkel terecht komt van ‘arm maakt ziek, ziek maakt arm’. Met weblink: <https://sociaal.net/achtergrond/arm-maakt-ziek-ziek-maakt-arm/>
- 3Zie het artikel van 6 oktober 2022 ‘Tandvleesontsteking kan andere organen aantasten: Dit moet je weten. Rood, opgezwollen tandvlees kan het risico op een aantal ernstige ziekten verhogen, zo blijkt uit meerdere onderzoeken.’, waarin is verwezen naar geneeskundige onderzoeken waaruit blijkt de miljoenen micro-organismen in de mond bij tandvleesontsteking ook tot de rest van het lichaam kunnen doordringen en de ontwikkeling van andere, ernstige ziekten kunnen versnellen, o.a, Alzheimer, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten zoals trombose. Met weblink: <https://wibnet.nl/mens/gezondheid/tandvleesontsteking-kan-andere-organen-aantasten-dit-moet-je-weten>
- 4Zie het artikel van 21 augustus 2023 in Nature, ‘A stable and replicable neural signature of lifespan adversity in the adult brain’. Onderzoekers hebben de invloed van levenslange tegenslagen op de hersenstructuur bestudeerd bij 169 volwassenen die sinds de geboorte gevolgd worden. Ze namen verschillende soorten tegenslagen mee, zoals roken tijdens de zwangerschap, geboortecomplicaties en psychosociale problematiek. Met behulp van hersenscans toonden ze aan dat tegenslagen een stabiel patroon van veranderingen in de hersenstructuur veroorzaken. Dit patroon kwam terug in dezelfde deelnemers 8 jaar later en werd gerepliceerd in een onafhankelijke groep. Specifieke tegenslagen hadden regionaal andere effecten. Zo leidden psychosociale problemen tot krimp van de emotionele hersengebieden, terwijl geboortecomplicaties juist uitbreiding veroorzaakten. Bovendien voorspelden afwijkingen van dit normale patroon angstklachten op latere leeftijd. Dit wijst erop dat individuele verschillen in de reactie op tegenslagen klinisch relevant zijn. De onderzoekers concluderen dat tegenslagen een stabiel neurobiologisch spoor in de hersenen achterlaten. Dit inzicht kan helpen bij het begrijpen en voorspellen van psychische stoornissen. Holz, N.E., Zabihi, M., Kia, S.M. et al. A stable and replicable neural signature of lifespan adversity in the adult brain. Nat Neurosci (2023). https://doi.org/10.1038/s41593-023-01410-8, <https://www.nature.com/articles/s41593-023-01410-8>
- 5Dit onderzoek bekeek of stressreacties verband houden met de complexiteit van spreken onder stress. Grotere fysiologische en negatieve emotionele reacties op een stressvolle taak gingen gepaard met minder complexe taal. Positieve emoties leidden juist tot meer complexe taal. Ook chronische stress hing samen met minder complexe taal, terwijl omgaan met stress dit tegenwerkte. Concluderend bleken stressreacties gerelateerd aan een vermindering van cognitieve complexiteit bij spreken onder druk. Saslow, L. R., McCoy, S., van der Löwe, I., Cosley, B., Vartan, A., Oveis, C., Keltner, D., Moskowitz, J. T., & Epel, E. S. (2014). Speaking under pressure: low linguistic complexity is linked to high physiological and emotional stress reactivity. Psychophysiology, 51(3), 257–266. https://doi.org/10.1111/psyp.12171, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4059522/
- 6Het doel van dit literatuuroverzicht was om het bestaande bewijs te evalueren over de relatie tussen ijzerstatus, ijzertekort en anemie en cognitieve en academische prestaties bij adolescenten. Ook werd gekeken naar het effect van ijzerinterventies op cognitie en schoolprestaties. Er werden 50 studies geïncludeerd: 26 cross-sectionele studies en 24 interventiestudies met ijzer supplementen of voedselverrijking. De kwaliteit van de studies werd beoordeeld met bijbehorende risico’s op vertekening. De studies gaven een gemengd beeld over de relatie tussen ijzerstatus en cognitie/prestaties. Sommige vonden verschillen tussen anemie en niet-anemie, anderen niet. Supplementatie leek prestaties wel te verbeteren, maar de kwaliteit van bewijs was laag. Voedselinterventies verbeterden soms prestaties, maar niet altijd. Er is weinig bewijs voor een relatie tussen ijzerstatus en cognitie. Supplementatie lijkt prestaties te verbeteren, maar meer kwalitatief hoogwaardig onderzoek is nodig. Langetermijneffecten van supplementatieprogramma’s moeten nog worden onderzocht. Factoren als sociaaleconomische status moeten beter worden meegenomen. Samson, K. L. I., Fischer, J. A. J., & Roche, M. L. (2022). Iron Status, Anemia, and Iron Interventions and Their Associations with Cognitive and Academic Performance in Adolescents: A Systematic Review. Nutrients, 14(1), 224. https://doi.org/10.3390/nu14010224, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8746955/
- 7Zie het artikel van 14 mei 2024 van Isala, ‘Iedere dag zie ik patiënten met ijzergebrek’. Internist Hilde Roijen wil de aandacht vestigen op het vaak over het hoofd geziene ijzergebrek bij vrouwen. Klachten zoals vermoeidheid en haaruitval worden vaak genormaliseerd; huisartsen adviseren vrouwen vaak om rustiger aan te doen, zonder aan ijzertekort te denken. Dit komt doordat de richtlijnen stellen dat een hemoglobinewaarde boven 7,5 mmol/L geen tekort zou impliceren, terwijl dit voor veel vrouwen niet klopt en net als voor mannen bij minimaal 8,5 mmol/L of hoger moet liggen. Recent is de ondergrens voor ferritinewaarden bij vrouwen aangepast van 15 naar 30 μg/L, zodat meer gevallen van ijzergebrek worden opgespoord. Roijen werkt samen met andere deskundigen en heeft een podcast gemaakt om huisartsen bewust te maken van deze blinde vlek. Ze blijft zich inzetten om het bewustzijn over dit probleem in de medische gemeenschap te vergroten. Met weblink: <https://www.isala.nl/nieuws/iedere-dag-zie-ik-patienten-met-ijzergebrek/>
- 8Zie het artikel van 22 augustus 2023 van het Radboud Umc, ‘Tegenslagen veranderen onze hersenen permanent’. Neurowetenschappers van het Radboudumc hebben onderzocht hoe tegenslagen in het leven de hersenstructuren beïnvloeden. Ze analyseerden scans van 170 mensen op 25- en 33-jarige leeftijd. Tegenslagen zoals roken van de moeder tijdens de zwangerschap, complicaties bij de bevalling, misbruik of een groot ongeluk, blijken duidelijke verbanden te hebben met patronen in de hersenen. Deze verbanden zijn op beide leeftijden zichtbaar. Dit betekent dat tegenslagen de hersenen blijvend veranderen. Een afwijkende reactie van de hersenen op tegenslagen hangt samen met angstklachten. Dit kan wijzen op een hoger risico op psychiatrische aandoeningen. De onderzoekers hopen met deze kennis vroeg te kunnen voorspellen wie mogelijk psychiatrische problemen ontwikkelt. Dit zou eerder en beter behandelen mogelijk maken. Verder onderzoek moet uitwijzen hoe goed de voorspellende waarde is. Met weblink: <https://www.radboudumc.nl/nieuws/2023/tegenslagen-veranderen-onze-hersenen-permanent>
# S.D.G.