Arbeidsrecht in Roemenië na de decemberrevoluties

 

 

 

Geschiedenis

De Romanian Civil Code (1864) is opgesteld naar het Franse model van de Code Napoléon (oorspronkelijk le Code civil des français) van 1804.

De Roemeense arbeidswetgeving was gebaseerd op de grondwet van 1965 en reflecteerde de revolutionaire veranderingen na 1944 van een socialistisch democratie. Deze arbeidswetgeving was daardoor ten opzichte van heden sterk verouderd en representeerde meer de ‘overgangsperiode’ van die tijd namelijk, de oude  gecentraliseerde staatsvisie en enkele constante beginselen.

Na de decemberrevoluties van1989 is het arbeidsrecht gemoderniseerd,  gewijzigd en verbeterd in lijn met de nieuwe grondwet en het nieuwe economische, sociale en politieke regime.

Interne wetten zijn geharmoniseerd met internationale bronnen, zoals ‘the International Labour Organization conventions, waarbij Roemenië ongeveer 1/4 daarvan heeft geratificeerd, regelingen en richtlijnen van de Europese Unie en andere bilaterale conventies.

Arbeid en sociale bescherming

Ondernemingen en werkgevers dienen zich aan een aantal bepalingen omtrent arbeidsomstandigheden te houden.

Het recht op arbeid is in de Roemeense Grondwet art. 38 en 39 vastgelegd. In artikel 40 is het recht om te staken vastgelegd.

Art. 38 lid 1 staat dat het recht om te werken niet beperkt mag worden. Iedereen heeft de vrije keus van beroep en werkplaats. Alle werknemers hebben recht op sociale arbeidsbescherming.

Lid 2: Deze bescherming bevat veiligheid en hygiëne op het werk, arbeidsomstandigheden voor vrouwen en kinderen, en andere specifieke omstandigheden.

Lid 3: De standaardduur van een werkdag bedraagt gemiddeld 8 uur.

Lid 4: Bij gelijkwaardige arbeid, krijgen vrouwen evenveel loon als mannen.

Lid 5: Het recht op arbeidsonderhandelingen en de bindende werking van collectieve overeenkomsten wordt gegarandeerd.

Sociale lasten, premies

De werkgever zijn verplicht 25% van het salaris van de werknemer af te dragen aan sociale lasten, ongevallenverzekering, ziektekostenverzekering en 5% aan werkeloosheidsuitkeringsfonds (ambtenaren slechts 1%). De werknemer draagt verder 1% af aan het werkeloosheidsuitkeringsfonds, 3% aan pensioen en 5% ziekteverzekering.

Verbod van dwangarbeid

Art. 39

(1) Dwangarbeid is verboden.

(2) Dwangarbeid omvat niet:

(a) elke dienst of activiteit met militair karakter uitgevoerd in plaats daarvan door degene die, bij wet, zijn vrijgesteld van dienstplicht wegens gewetensbezwaren;

(b) arbeid verricht door een veroordeeld persoon, uitgevoerd onder normale omstandigheden, gedurende detentie of voorwaardelijke invrijheidstelling;

(c) elke dienst die noodzakelijk is om calamiteiten of ander gevaar te stoppen, waaronder die diensten die onderdeel uitmaken van normale burgerlijke verplichtingen zoals die wettelijk zijn neergelegd.

Het recht om te staken.

Art 40

(1) Werknemers hebben het recht om te staken ter bescherming van hun professionele, economische en sociale belangen.

(2) De wet regelt de eisen en de beperkingen aangaande de uitvoering van dit recht, evenals de voorwaarden die noodzakelijk zijn om essentiële diensten voor de samenleving te regelen.

De huidige Roemeense arbeidswet dateert van 1 december 1972.

1. Arbeidsbepalingen

Het aantal werkuren bedraagt 8 uur voor een 5 daagse werkweek. Het aantal werkuren per maand varieert van 168 tot 170 uren.

Salaris.

Het gemiddelde salaris is ongeveer 110 USD per maand. Het minimumloon is 41 USD per maand. Het is regel dat werknemers elke twee weken betaald worden. In de arbeidsovereenkomst kan maandelijkse betaling bedongen worden.

Werknemers hebben recht op 50-100% aanvulling op hun gewone salaris in verband met, overuren, weekenduren en op officiële feestdagen.

Ontbinding en schadevergoeding

Bij ontbinding van het contract heeft de werknemer recht op een uitbetaling van 15 dagen en eventueel schadevergoeding die de helft van het maandsalaris bedraagt.

Ontslag

Na een proeftijd van 15 tot 90 dagen, mag een werknemer ontslagen worden. Het ontslag mag niet willekeurig zijn. Ontslag is verboden tijdens: zwangerschap, zwangerschapsverlof, verlof voor verzorging van een ziek kind, of tijdelijke arbeidsongeschiktheid (wanneer daarvoor geld uitgekeerd wordt); of terwijl de echtgenoot militaire diensten verricht.

Vakantiedagen

Werknemers hebben voor een jaar betaalde arbeid recht op tenminste 18 werkdagen vakantie. Het is regel dat mensen die langer in dienst zijn of onder moeilijke zware omstandigheden moeten werken, meer vakantiedagen kunnen opnemen. Werknemers tussen de 16 en 18 jaar hebben recht op 24 betaalde vakantiedagen per jaar. Werknemers ouder dan 18 hebben recht op minimaal 18 dagen. Er zijn zeven wettelijk erkende feestdagen per jaar.

Staatsbedrijven betalen vaak een dertiende maand uit als standaardbeloning.

Zwangerschapsverlof

Vrouwelijke werkneemster hebben recht op betaald zwangerschapsverlof van 112 dagen ongeacht de lengte van het arbeidscontract. Dit verlof wordt maandelijks uitgekeerd door het nationale sociale verzekeringsfonds en varieert tussen de 50%-94% van het salaris. Zowel mannen als vrouwen hebben recht op verlengd zwangerschapsverlof om het kind te verzorgen tot het de leeftijd van twee jaren heeft bereikt. 

Ziekteverzuim

Ziekteverzuim wordt betaald door de nationale verzekering (state insurance), waarbij de eerste 10 dagen voor rekening van de werknemer komen.

Kinderbijslag

De Roemeense wet geeft kinderen tot 16 jaar het recht op een maandelijkse kinderbijslag. Voor kinderen die een vorm van onderwijs volgen die volgens de geldend recht functioneert, kan de kinderbijslag to 18 jaar verlengd worden.

Bescherming voor gehandicapten.

Er bestaan twee wetten die voorzieningen voor gehandicapten regelen:

- een wet die de speciale bescherming van gehandicapten regelt;

- een wet die de arbeidsomstandigheden van gehandicapten regelt.

Deze wetten verschaffen verschillende rechten voor gehandicapten inclusief stimulans voor de werkgever om gehandicapten in dienst te nemen.

Sociale bescherming van werkelozen.

De werkeloosheidsuitkeringen variëren tussen de volgende waarden:

1. -tussen de 60 en 70% van het door de regering vastgesteld minimum aangaande werkeloze jongeren die net afgestudeerd zijn en werkeloos zijn;
   

2. -tussen de 50 en 60% van het laatste salaris van ex-werknemer wiens arbeidscontract ontbonden is.
   

De duur van de werkeloosheidsuitkering behelst maximaal 270 dagen.

Nadat deze periode is afgelopen, krijgt de werkeloze een bijstandsuitkering van 18 maanden.

Pensioen

De pensioengerechtigde leeftijd is door de Roemeense wet als volgt geregeld:

1. -voor mannen: op persoonlijk verzoek 60 jaar, en op verzoek van het bedrijf 62 jaar;
   

2. -voor vrouwen: 55 jaar op persoonlijk verzoek en 57 jaar op verzoek van het bedrijf.
   

Pensioenen worden door het nationale sociale zekerheidsfonds uitgekeerd. De basis voor berekening van het pensioen is het gemiddelde van 5 opeenvolgende werkjaren gekozen uit de laatste 10 werkjaren van de werknemer.

2. Vakbonden

Art. 9 van de Roemeense constitutie bepaald de rol van de Roemeense vakbonden. Ze dragen bij aan de bescherming en de bevordering van de professionele, economische en sociale  belangen van werknemers.

Vakbonden worden wettelijk gedefinieerd als zijnde organisaties die onafhankelijk zijn van politieke partijen, staatsorganisaties of andere organisaties bedoelt ter bescherming en bevordering van professionele, economische, sociale, culturele en sportbelangen en rechten van hun leden verschaft door arbeidsorganisaties en collectieve overeenkomsten.

Om een vakbond te vormen zijn op zijn minst 15 mensen nodig. Niemand kan gedwongen worden om lid te worden of afstand van lidmaatschap te doen.

De vestiging, het functioneren en opheffing van een vakbond worden door middel van de statuten geregeld die door de leden van de vakbond zijn aangenomen en goedgekeurd zijn door de competente rechter (competent court) liggende in het gebied waar het hoofdkantoor is gevestigd.

Vakbonden mogen zich organiseren naar bepaalde actieve sectoren of naar geografische ligging. Ze mogen zich ook in federaties organiseren die onderworpen aan dezelfde verplichtingen als de vakbonden.

3. Collectieve arbeidsovereenkomsten.

Het geldende recht bevat voorzieningen die gerelateerd zijn aan de collectieve arbeidsovereenkomst, dit is ook het geval met betrekking tot de manier waarop collectieve onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers zijn georganiseerd.

Een standaard collectieve arbeidsovereenkomst moet aan de volgende voorwaarden voldoen:

1. -duur van het contract;
   

2. -hoogte van het salaris en andere vormen van betaling;
   

3. -arbeidsomstandigheden;
   

4. -sociale zekerheidsvoorzieningen;
   

5. -het aantal betaalde vakantiedagen;
   

6. -bescherming van vakbondsleiders;
   

7. -andere rechten en plichten van werkgevers en werknemers;
   

Een Cao kan gesloten worden bij elk bedrijf of bedrijfstak

Cao’s kunnen ook voorzien in secundaire arbeidsvoorwaarden voor werknemers, terwijl bij een individueel contract het niet mogelijk is om nadeligere voorzieningen op te nemen dan die in de Cao’s staan. De mensen die na het sluiten van de Cao in dienst zijn genomen vallen ook onder de Cao. Cao’s worden gewoonlijk afgesloten voor 1 jaar, daarna kunnen partijen beslissen de Cao te verlengen onder dezelfde voorwaarden, te heronderhandelen of te beëindigen.

Een  belangrijke voorwaarde is dat alle Cao’s schriftelijk moeten zijn en geregistreerd moeten worden bij de lokale arbeids- en sociale beschermingsdepartementen die ondergeschikt zijn aan het ministerie van werkgelegenheid en sociale zaken.

Elk geschil dat ontstaat naar aanleiding van de uitleg, toepassing of schending van de Cao voorwaarden en niet in de minnen geschikt kan worden zal aan het bevoegde gerecht voorgelegd worden voor beslechting.

4. Arbeidscontracten

Een contract dient ivm geldigheid schriftelijk opgesteld te zijn en aan enkele minimum voorwaarden te voldoen zoals: arbeidsuren, betalingsvoorwaarden, taakomschrijving, te vervullen functie, recht op vakantiedagen etc.

De individuele contracten tussen de werkgever en werknemer worden gesloten aan de hand van de standaardregels opgesteld door het ministerie van werkgelegenheid en sociale zaken, die buiten de gewone bedingen andere voorwaarden, naar goeddunken van partijen mogen bevatten.

Het contract wordt in drievoud opgesteld, wordt ondertekend door zowel de werkgever aks de werknemer en wordt geregistreerd bij een lokale arbeids- en sociale dienst instelling die verantwoordelijk is voor het gebied waar het kantoor van de werkgever geregistreerd is.

Volgend op de registratie, moet een kopie van het arbeidscontract bij de volgende instanties gehouden worden:

1. -de arbeids- en sociale dienst instelling;
   

2. -het bedrijf;
   

3. -de werknemer;
   

Het arbeidscontract dient binnen 5 dagen na het sluiten van de overeenkomst geregistreerd te worden.

5. Sociale beschermingsverdragen

Roemenië heeft verdragen afgesloten met Duitsland, Syrië, Joegoslavië, Frankrijk, Algerije, Noord-Korea, Peru en Marokko.

In het algemeen zijn de beginselen in de verdragen gebaseerd op het lokale sociale zekerheidsprogramma dat vergoedingen toepast met betrekking tot activiteiten verricht in het betreffende land. Uitzonderingen op deze regel hebben voornamelijk betrekking op werknemers die (tijdelijk) gedetacheerd zijn of een werknemer die voor een bepaalde periode tegelijkertijd in twee verschillende staten werkt, of in geval van een wederzijdse overeenkomst in het belang van werknemers tussen de bevoegde autoriteiten van contracterende partijen (meestal Ministerie van Werkgelegenheid).

Bronnen:

Constitutia Romaniei 1991, Parlamentul Romaniei, Titlul I, Principii Generale, zie ook http://domino.kappa.ro/guvern/constitutia-e.html#a2217, Government of Romania, the constitution.

http://www.veganet.ro

http://www.codulmuncii.ro/

Codul Muncii,  Legea nr. 10 din 23 noiembrie 1972 -Publicata în Buletinul Oficial nr. 140 din 1 decembrie 1972.

Managing human resources in Eastern Europe, published by the Economist intelligence in january 4th 1999.

NB: Leest u a.u.b. de disclaimer, klik hier.

© Alle rechten voorbehouden aan rechtsbronnen.nl